EN

Want to learn more about the Economic Board Utrecht?


Meet EBU

Gezond Stedelijk Leven; de regionale ambitie

De regio Utrecht is een geliefde regio om te wonen, te werken en te bezoeken. Volgens de jongste bevolkingsprognoses van PBL/CBS groeit het aantal inwoners in de provincie tussen nu en 2050 met 236.000, oftewel 140.000 huishoudens. Dat betekent dat er een stad met de omvang van Eindhoven bij komt. We willen dat niet tegenhouden: een regio heeft deze dynamiek ook nodig om in economisch en sociaal opzicht te kunnen bloeien.

1 maart 2020 4 min

Tegelijkertijd zijn we ons bewust van de druk die deze populariteit met zich mee brengt. Het vraagt dat er woningen worden gebouwd in hoge dichtheden, juist om te voorkomen dat er teveel in het landschap wordt gebouwd en dat de regio alleen toegankelijk wordt voor mensen met de hoogste inkomens. Meer inwoners, bedrijven en bezoekers zorgen ook voor meer verkeersbewegingen, die -bijvoorbeeld met technologie- in goede banen moeten worden geleid. Meer inwoners en meer bedrijven verbruiken ook meer energie, en onze collectieve ambitie is om daarin zelfvoorzienend te zijn. Meer inwoners zullen ook ouder worden dan ooit, en voor hen willen we houdbare zorgvoorzieningen. Bovendien ondervinden we sluipenderwijs de gevolgen van klimaatverandering: zwaardere regenbuien, langere periodes van droogte, toenemende hittestress in bebouwd maar ook onbebouwd gebied. Een grote uitdaging ligt er tenslotte om de kansen die de digitale transitie brengt zo in te zetten, dat we er als gemeenschap beter van worden: met een beroepsbevolking die met technologie kan omgaan, en met toepassingen die privacy respecteren en maatschappelijke doelen dichterbij brengen.

In de regio Utrecht zien we op betrekkelijk kleine schaal de grote mondiale trends: de trek naar stedelijke regio’s, druk op wonen, verkeer en mobiliteit, groeiende en veranderende zorgvraag, groeiende energiebehoefte, noodzaak om de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan. Juist deze Utrechtse omvang is echter een prima schaalniveau om als proeftuin te dienen voor oplossingen die de wereld over kunnen gaan. Bovendien sluit ons regionaal-economische innovatiesysteem van bedrijven en kennisinstellingen bij uitstek aan op deze opgaven: met kennisintensieve clusters van life sciences & health, klimaatkennis en ingenieursbureaus, specialisaties in ICT en hoogwaardige zakelijke diensten, en samenwerkingen met andere kennisregio’s als Wageningen en Eindhoven. We staan als regio dus uitstekend voorgesorteerd om maatschappelijke opgaven op kleine en grotere schaal om te zetten in economische kansen. Niet voor niets hebben zowel overheden als bedrijven, onderwijs- en kennisinstellingen de strategie onderschreven die is vastgelegd in de regionale economische agenda: gezond leven, wonen en werken in een stedelijke omgeving. Die strategie geeft richting aan gezamenlijke ambities, programma’s en projecten.

• De vitale regio: een stedelijke omgeving die burgers beschermt tegen ongezonde leefomstandigheden en ze uitnodigt tot een gezonde levensstijl, en aandacht heeft voor het welzijn van haar inwoners, aanzet tot beweging en actief leven door de aanwezigheid van recreatieve, culturele en maatschappelijke functies.
• De duurzame regio: circulair, met schone lucht en bijdragend aan de energietransitie van fossiele brandstoffen naar duurzame energiebronnen.
• De groene regio: een leefbare regio met voldoende natuur (‘blauw’ en ‘groen’) waar mensen kunnen recreëren en sporten en waar (wilde) dieren kunnen leven.
• De veilige regio: waar mensen zich veilig voelen, vrij van overlast en criminaliteit. Inclusief, waar iedereen actief bij de samenleving betrokken is.
• De bereikbare regio: een regio waarin mobiliteit van mensen en goederen bijdraagt aan een gezonde lokale, nationale en internationale economie.

Gezond stedelijk leven omvat drie grote thema’s:

Toekomstgerichte leefomgeving

De noodzaak van verduurzaming van economie en gebouwde omgeving staat niet meer ter discussie. Het gaat nu vooral over -soms uiterst complexe- toepassingsvraagstukken: financierbaarheid, uitvoerbaarheid, maatschappelijk draagvlak. Binnen dit thema richten regionale partners zich op de volgende grote opgaven:

  • energietransitie
  • circulaire economie
  • klimaatadaptatie
  • duurzame mobiliteit

Gezonde mensen

Dit thema hanteert (voor het eerst) het uitgangspunt van positieve gezondheid: het voorkomen van ziekte door een andere leefstijl, meer beweging, gezondere voeding en meer aandacht voor welzijn en participatie. Partners richten zich dan ook op de volgende grote opgaven:

  • preventie en vitaliteit
  • gezonde leefomgeving
  • gezonde voeding
  • versterking life sciences cluster

Waardevolle digitalisering

De regio huisvest veel ICT-bedrijven in uiteenlopende markten, en kennisinstellingen die zich niet alleen bezighouden met de technologische kant van digitalisering maar ook met de maatschappelijke en ethische kant. Digitalisering verandert de maatschappij en het bedrijfsleven ingrijpend; we moeten als regionale partners een extra inspanning plegen om bewoners, werknemers en (met name kleinere) bedrijven op het kennisniveau te brengen dat ze regie kunnen voeren over hun digitale ambities. Binnen dit thema richten de regionale partners zich dan ook op de volgende opgaven:

  • digitale inclusiviteit
  • datagedreven innovatie
  • media- en datawijsheid

Op het vlak van toekomstbestendige leefomgeving staat de noodzaak niet meer ter discussie. Het accent ligt op het ontwikkelen van uitvoerbare oplossingen. Een fonds dat Verenigingen van Eigenaren in staat stelt om leningen af te sluiten voor verduurzaming van complexen, is daarvan een voorbeeld. Samenwerking, bijvoorbeeld tussen een waterschap en een energiebedrijf, kan soms worden bemoeilijkt door regelgeving maar de ambitie om samen tot een oplossing te komen, is aanwezig.

De benadering vanuit positieve gezondheid en preventie is nieuw in een zorgsector die gericht is op genezing bij ziekte. De noodzaak tot een integrale benadering verhoogt de complexiteit. Maar het is niet onmogelijk, zoals proeftuinen in Amersfoort (rondom overgewicht) en Overvecht/Papendorp (rondom het koppelen van arbeidsmarktkansen en gezondheid) de komende tijd zullen laten zien. Het preventie-perspectief en de integraliteit vragen investeringen in netwerken, cultuurverandering, slagkracht, opbouw van vertrouwen. Daarna kunnen stappen richting concrete oplossingen worden gezet. De urgentie om de digitale transitie als regionale partners collectief op te pakken, wordt inmiddels gevoeld. Dit lijkt dan ook het juiste moment voor een regionale digitale transitieagenda.

Tegelijkertijd zijn deze thema’s en maatschappelijke opgaven binnen gezond stedelijk leven ook niet los van elkaar te zien. Een slim mobiliteitssysteem dat zorgt voor spreiding van verkeer over de dag en vervoermiddelen, is niet alleen beter voor het milieu én de bereikbaarheid maar ook gezonder voor mensen op straat. Mensen en dieren blijven ook gezonder met minder hittestress.

Digitalisering vormt een rode draad door de thema’s. Digitale technologieën vervullen een cruciale rol bij verduurzaming, circulaire economie, energievoorziening en nieuwe vormen van mobiliteit. Het verbeteren van preventie en gezondheidszorg is niet meer denkbaar zonder digitale technologie. Kunstmatige intelligentie is in life sciences een sleutelfactor geworden. Investeren in nieuwe (digitale) vaardigheden betekent ook investeren in een inclusieve samenleving waarin mensen kunnen blijven meedoen. De brede welvaart die we nastreven, met vooruitgang op sociaal, ecologisch én economisch vlak, vraagt om deze integrale systeembenadering.