Hét Miljoenenontbijt wordt ieder jaar na Prinsjesdag door PwC, ING, VNO-NCW en Economic Board Utrecht (EBU) georganiseerd voor de regio Utrecht. Dit met als doel om de belangrijkste regionale thema’s voor het komende jaar inzichtelijk te maken.
Waarom organiseert de EBU dit?
De ambitie van de Economic Board Utrecht is om de sterke economische en competitieve positie van de Utrechtse regio uit te bouwen, hand in hand met het richting geven aan maatschappelijke uitdagingen en transities. Daarvoor richt dit topnetwerk zich op de lange termijnstrategie over de volle breedte van het vestigings- en investeringsklimaat: van kennisontwikkeling en -benutting, infrastructuur tot organiserend vermogen. De boardleden zetten hun denk-, netwerk- en lobbykracht in voor het collectieve belang van de regio. Het Miljoenenontbijt Utrecht is daarom een belangrijk evenement wat richting geeft aan de economie, zodat de regio concurrerend en toekomstbestendig blijft.
In deze editie aan het woord: Marieke Blom (Hoofdeconoom, ING), Ingrid Thijssen (voorzitter VNO-NCW), Robert Strijk (gedeputeerde Economie van de provincie Utrecht & lid van de Economic Board Utrecht) en Renate de Lange (lid Raad van Bestuur PwC). Onder leiding van Donatello Piras gingen ze in gesprek over economisch, duurzaam herstel en de kansen die de pandemie ook biedt aan ondernemers.
Herstel relatief snel door geluk én beleid
We hebben te maken met een beleidsarme nota. Daarover zijn de tafelgasten het eens. Wel doet de Nederlandse economie het relatief goed, volgens Marieke Blom, die een uitgebreide beschouwing gaf. “Binnen de Eurozone heeft Nederland de snelst herstellende economie. We zijn minder diep gevallen en de overheidsfinanciering is minder hard geraakt”. Was dat geluk of overheidsbeleid? Volgens Blom een beetje van beide. “We hebben het geluk dat we een relatief kleine toeristische sector hebben in Nederland en een grote dienstverlenende sector. Die kon goed doordraaien. Daarnaast was de eerste lockdown in Nederland relatief los ten opzichte van andere landen. Veel winkels konden openblijven en dat heeft economische schade gescheeld. De steun vanuit de overheid heeft ook geholpen”. De Nederlandse economie doet het dus relatief goed en er is volgens Blom geen reden om aan te nemen dat dat gaat veranderen. Natuurlijk zijn het virus en eventuele nieuwe lockdowns onzekere factoren.
Gedrag moeilijk te voorspellen
De consument heeft minder uitgegeven de afgelopen periode en meer gespaard. Het niveau van consumeren is nog niet zoals voor de pandemie en het spaargeld wordt nog niet uitgegeven. “Doen de consumenten dat wel, dan kan dat nog een extra boost aan de economie geven. Maar gaan consumenten weer meer uitgeven? Doen ze dat vooral online, omdat ze gewend zijn aan online winkelen? Gaan ondernemers snel volledig open of blijven ze nog voorzichtig? Het is nu nog niet terug op het oude normaal. En juist het gedrag van mensen is zo moeilijk te voorspellen”.
Krapte op de arbeidsmarkt
De arbeidsmarkt is krap op dit moment. “Veel bedrijven gaan weer open en er zijn veel vacatures. Tegelijkertijd is de werkloosheid ook nog iets hoger dan voor covid”. Blom voorziet geen sterke loonstijgingen en een koopkracht op ongeveer 0. “Maar dat betekent niet dat er geen dynamiek is. De groeiende economie zit vooral in dat mensen weer meer uren gaan maken, promotie krijgen of een andere baan krijgen”. Verder verwacht ING een tijdelijke inflatie, met name door de recente stijgingen van de energieprijzen. De impact daarvan valt echter mee, volgens Blom. “Al met al zien we een stevige groei”. Een kleine waarschuwing heeft Blom ook: “De overheid trekt nu voor alles de portemonnee. Als je die smeerolie nu al weggeeft, heb je het niet meer over voor het volgende kabinet om te gebruiken bij het oplossen van grote vraagstukken”.
Grote vraagstukken niet opgepakt
Waar alle tafelgasten het over eens zijn, is dat de grote vraagstukken van de woningmarkt, energie, stikstof en onderwijs niet voldoende worden opgepakt in de beleidsarme miljoenennota. “We wachten in Nederland tot vijf voor, misschien wel vijf óver twaalf als het gaat om deze grote vraagstukken. We hebben echt een nieuw kabinet nodig, en het liefst een meerderheidskabinet. We hebben beleid vanuit visie nodig. Dat is er nu niet en daarmee valt er veel stil”.
Thijssen is het kabinet namens de ondernemers wel dankbaar voor alle steunmaatregelen. “Het kabinet mag ook trots zijn, want er is veel schade voorkomen. Dat heeft het kabinet super goed gedaan. Natuurlijk geldt dat niet voor iedere individuele ondernemer of sector. En dat doet pijn. Daarover zijn we ook in gesprek met de overheid. Al met al ben ik best optimistisch nu de samenleving en de economie op korte termijn weer opengaat. Daarbij hangt nog wel veel af van de wereldeconomie. Want de pandemie in de rest van de wereld is nog zeker niet onder controle.”
Ondernemers over digitalisering en verduurzaming
In de uitzending worden twee video’s getoond van Newasco en TSN Groen in Houten die elkaar bezoeken en uitleggen hoe zij omgaan met digitalisering en verduurzaming. Deze video’s zijn bij het publiceren van dit artikel nog niet beschikbaar.
Blijven ontwikkelen en scholen in de regio Utrecht
Wat blijkt uit deze video’s, volgens Robert Strijk, die ook het EBU-perspectief vertegenwoordigt, is dat digitalisering en robotisering heel snel gaan. “Dat betekent iets voor de mensen in de regio Utrecht. Het gaat om de noodzaak voor leven lang leren en ontwikkelen, de behoefte aan heel andere opleidingen, meer aandacht voor digitale vaardigheden. De regio Utrecht, de EBU, wil de infrastructuur hiervoor goed vormgeven. We willen een netwerk vormen en samen bekijken hoe we die opgaven met elkaar in de regio goed oppakken”.
Renate de Lange ziet bij PWC ook de krapte op de arbeidsmarkt. “We hebben gewoon te weinig mensen. Digitalisering kan daarbij helpen en heeft veel benefits, die mensen moeten gaan inzien. Er is minder kans op fouten, repeterend werk kan worden vervangen zodat er meer leuk werk overblijft voor mensen en de wereld wordt internationaal verbonden door digitalisering. Door dat laatste verminderen we ook onze footprint, want die werd voor de pandemie voor 45% bepaald door vliegverkeer. Je moet vraagstukken creatief benaderen, want vaak zijn de businessmodellen nog niet op digitaal gericht. Denk out of the box en kijk ook naar andere sectoren”. Strijk vult aan: “En dat kunnen individuele ondernemers niet altijd alleen doen. Dat moeten we met elkaar doen, en met goede scholing en blijvende ontwikkeling van andere vaardigheden. Ook als je 40 of 45 bent moet je je blijvend kunnen ontwikkelen. Daar hebben we in de regio aandacht voor en gaan we mee aan de slag”.
Duurzaam ondernemen
Ook is er in de regio Utrecht veel aandacht voor duurzaamheid. “Ook daarbij kan de EBU ondersteunen”, geeft Strijk aan. “Bijvoorbeeld als het gaat om de circulaire economie. Daar kunnen we als overheid de spelregels bepalen. Zo zijn we op dit moment met de bouwsector in gesprek. Samen willen we iets meer doen wat wettelijk nodig is om aan duurzaamheidsambities te werken. En we willen zorgen dat er overal in de regio dezelfde regels gelden. De overheid is ook een launching customer. We laten van alles bouwen en dan kunnen we ook investeren in de onrendabele top”.
De overheid is overigens niet als enige aan zet. “We hebben ondernemers met hun innovatief vermogen en daadkracht nodig om problemen op te lossen. Als je als ondernemer onrendabel kunt investeren in duurzaamheid bijvoorbeeld, doe dat dan!”. Uiteindelijk zal blijken dat het uit kan, dat er businesscases ontstaan op het vlak van duurzaamheid. “Voor een deel kan dat nu al en voor een deel zal dat in de toekomst zijn”, geeft Blom aan, “maar verduurzamen kan uit!”.
