Actueel

Miljoenenontbijt Regio Utrecht: optimisme, kansen en investeren

Ook dit jaar vond op de vrijdag na Prinsjesdag, 18 september, hét Miljoenenontbijt voor de regio Utrecht plaats. Zowel wat inhoud als vorm betreft een bijzondere editie. Door de huidige ontwikkelingen vond het ontbijt online plaats met politici, economen en ondernemers aan tafel in de studio. We kunnen er niet omheen: de diepe economische recessie treft ook Utrecht, maar de regio blijft optimistisch en ziet kansen. Juist door te investeren en te innoveren.

21 september 2020 5 min

Hét Miljoenenontbijt voor de regio Utrecht wordt georganiseerd door PwC, ING, VNO-NCW Midden en Economic Board Utrecht (EBU). Aan het woord Marieke Blom (Hoofdeconoom, ING), Richard Goldstein (lid raad van bestuur, PwC), Albert Arp (CEO Jaarbeurs Holding Utrecht) en Klaas Verschuure (Wethouder gemeente Utrecht en ambassadeur Economic Board Utrecht). Samen gingen zij in op de vraag in hoeverre de maatregelen uit de miljoenennota helpen bij het herstel van de economie. Wat doet de overheid en wat doen de bedrijven zelf om zich aan te passen? En biedt deze periode ook kansen?

Zorgen, maar vooral een zonnige dag

Dagvoorzitter Donatello Piras gaf zowel de tafelgasten als het publiek dat thuis deelnam aan het ontbijt de kans om vragen te stellen. Als eerste een peiling onder het publiek. Waar dachten zij vanmorgen aan? Zorgen om een tweede lockdown, maar toch vooral aan een zonnige dag. Albert Arp beaamde dit sentiment: “Het is een bittere tijd, maar na de crisis komt er ook wel weer een tijd van polonaise”. Ook Richard Goldstein herkent het beeld: “Weinig mensen zijn echt negatief, we gaan vooral op zoek naar innovatie. Daar gaan ondernemers voor”.

Het zekere voor het onzekere

Marieke Blom trakteerde tijdens het ontbijt op vooruitzichten voor de economie en begroting voor 2021 met ‘Het zekere voor het onzekere’ als thema. Het onzekere duidelijk door de huidige omstandigheden en het zekere vooral ingevuld door de overheid. Want zekerheid bieden is de rol van de overheid nu, vindt Blom. Wat leren we van haar verhaal?

Vooral een crisis voor dienstensector
De import en export zijn geraakt, maar ook weer relatief goed aangetrokken. Dat heeft ermee te maken dat deze crisis vooral een crisis is voor de dienstensector, de zakelijke dienstverlening. De goederensector ondervindt minder impact. Hoewel deze sector normaalgesproken gevoelig is voor conjuncturele schommelingen, is die nu relatief beperkt geraakt.

Consumptie huishoudens hard geraakt
Het is verder duidelijk dat de consumptie van huishoudens het aller hardst geraakt is. Mensen konden simpelweg niet consumeren in de afgelopen maanden. Vooral bij mensen met hogere inkomens, die nu hun geld niet uitgeven aan reizen en in de horeca, is te zien dat die veel meer spaargeld hebben. “Het is aan bedrijven om ervoor te zorgen dat mensen dat geld weer kunnen gaan uitgeven”.

Investeringen bedrijven zorgelijk, maar groeien in 2021 kan
Investeringen door bedrijven zijn heel snel afgenomen. Dat veert wel weer een beetje op, volgens Blom, maar blijft zorgelijk. Het vertrouwen in detailhandel en industrie neemt weer toe, de bouw blijft iets achter en de consumptievraag blijft laag. Het geven van vooruitzichten blijft lastig en onzeker, maar: “hard vallen in 2020 en in 2021 weer groeien kan wél!”

Stilte voor de storm
ZZP’ers, ondernemers en flexwerkers zijn tot nu toe harder geraakt dan mensen met een vast contract. Maar dat wil niet zeggen dat mensen met een vaste baan verder geen impact zullen merken. Bedrijven bekijken nu hoe zij het kunnen doen met minder mensen. Ontslagrondes zijn te verwachten. Tegelijkertijd: de werkeloosheid zal van 4,5% van de beroepsbevolking misschien toenemen tot 7%, maar dat is toch slechts een klein percentage dat er dan bij komt. “Het is natuurlijk buitengewoon pijnlijk voor deze groep, maar het is wel een kleine groep die deze pijn voelt”, voorspelt Blom.

De overheid legt een bodem onder de markt
Met de steunpakketten probeert de overheid een bodem onder de markt te leggen. Het eerste pakket was heel groot, het tweede al kleiner en bovendien niet helemaal gebruikt en het derde pakket zal nog kleiner zijn, maar nog wel afhankelijk van het virus. Al met al heeft de overheid zo’n 60 miljard extra uitgegeven in 2020. In 2021 wordt dat weer minder en laat de overheid het weer aan de markt over. Blom geeft aan dat het goed is dat de overheid deze bodem heeft gelegd; deze stut heeft erger voorkomen. Want periodes van werkeloosheid en lage investeringen door bedrijven duren vaak lang.

Regio Utrecht pre-corona

Nu naar Utrecht. Pre-corona ging het met de stad en regio Utrecht heel goed, geeft Klaas Verschuure aan. “We hadden een historisch lage werkloosheid van zo’n 3% en een heel goed vestigingsklimaat”. Albert Arp vult aan: “In 2019 had de Jaarbeurs een recordwinst, we voegden 50 miljoen aan uitgaven aan de stad Utrecht toe en we maakten een grote investering aan vastgoed bekend”. Ook bij PWC merkte Richard Goldstein dat het goed ging; de economie draaide goed, er werden vooral kansen gezien en er was een drive om daaraan bij te dragen.

Overheid in de regie

Goldstein voegt daaraan toe: “Nu is er echt een totaal mindset. Er is nu een nieuwe belangstelling voor de publieke sector. Je ziet dat de overheid de verantwoordelijkheid heeft om de economie te stabiliseren en nu ook in de regie komt. De rol van de overheid is nu cruciaal in de samenleving”.

Investeren in duurzaamheid en digitaliseren

Bij de Jaarbeurs kwam de crisis al in januari, omdat er veel events in China plaatsvinden. Maar liefst 70% van de omzet ging verloren. Toch liet Arp zich met zijn team niet uit het veld slaan. Hij noemt de lange termijn vooruitzichten zelfs “heel positief”. In 2020 waren er grote verliezen, in 2021 gaat het weer de goede kant op en vanaf 2022 verwacht Arp weer op het niveau van 2019 te zitten. “We hebben sinds 1917 verschillende oorlogen en crises doorgemaakt en ook nu komen we daar uit. We halen innovatie van buiten naar binnen”. Er is afgelopen tijd juist geïnvesteerd in duurzaamheid en bijvoorbeeld digitalisering. Duurzaamheid heeft door de crisis een grote impuls gekregen en ook in digitalisering is er sprake van innovatie. Er blijft naast digitale events echter ook veel behoefte aan fysiek samenkomen. Een nieuw concept van de Jaarbeurs dat daarop inspeelt, is La Scala. Daarmee kunnen 1.100 mensen op anderhalve meter weer fysiek bij elkaar komen. Goldstein ziet dit ook zitten: “Wij zien ook een grote behoefte aan nabijheid, aan samenkomen. De relatiekant erodeert met alleen online contact. La Scala is dan ook een mooie ontwikkeling”.

URECA voor ondernemers

De gemeente moest ook snel schakelen. De bedrijfsvoering moest gewoon doorgaan; er worden kinderen geboren, paspoorten blijven nodig en ook de vuilnis moet gewoon worden opgehaald. Terwijl alle medewerkers van de een op de andere dag thuis moesten werken. De gemeente heeft veel contact gehouden met ondernemers, geeft Verschuure aan. Voor de afhandeling van regelingen, zoals TOZO en NOW moesten snel veel ambtenaren worden vrijgemaakt. “Het was alle hens aan dek en dat is het nog steeds eigenlijk. Er komen veel ondernemers met vragen. Dat heeft er ook voor gezorgd dat we met EBU, PwC, VNO-NCW Midden, MKB-Nederland Midden en de provincie het URECA-loket hebben opgericht. Met onze gezamenlijke expertise helpen we ondernemers”. Daar zijn al goede voorbeelden van en de regio gaat ook verder met URECA. Roderick van Wisselingh van SoLease vertelt in de video hieronder over zijn positieve ervaringen met het URECA-loket.

Arp: “De overheid kan innovatie stimuleren. Maar het is ook de verantwoordelijkheid voor bedrijven zelf!” Goldstein: “Stimulering door de overheid is nu vooral belangrijk voor startups en scale-ups”. Wel moet deze steun langzaam weer afnemen. Blom: “De overheid heeft de economie met grote steunpakketten op niveau gehouden. Anders was er weinig groeiperspectief en waren er geen investeringen. Doordat de overheid de economie op niveau heeft kunnen houden, durven bedrijven te investeren, want zij zien nu groeikansen”. Verschuure: “De gemeente kan geen schuld nemen. Maar we zagen wel inkomsten afnemen. Er kwam bijvoorbeeld geen toeristenbelasting binnen, en ook geen parkeerbelasting. En dat terwijl de uitgaven omhoog gingen. We hebben daarom geen voorjaarsnota gemaakt, maar zijn aan de slag gegaan met een nieuwe begroting. Daarin staan vitale infrastructuur, ZZP’ers, werk naar werk begeleiding en anticyclisch investeren centraal”.

Groeien door investeren in kennis, innovatie en infrastructuur

Het is heel lastig om te prognosticeren hoe het volgend jaar precies zal gaan met de economie. Zijn we uiteindelijk het virus de baas, komt er nog een lockdown etc? Maar, denkt Blom: “Je mag ervan uitgaan dat het binnen een jaar weer stabiliseert”. Wel zal de dienstensector langer impact ervaren, zoals vervoer, horeca en evenementen. Blom verwacht daarbij veel van het Nationaal Groeifonds. Goldstein deelt die verwachting: “We hebben geen glazen bol, we moeten continue vooruit kijken. Met het Groeifonds, met innovatie… daar zit het langetermijn-verdienvermogen in. Ondernemers, pak die kansen!” Verschuure: “We blijven optimistisch, ook naar de toekomst toe! De Coronacrisis is heftig, maar we hadden hiervoor ook al uitdagingen en die moeten we niet uit het oog verliezen. Denk aan de klimaatcrisis en de wooncrisis. Ik ben daarom ook blij met het Groeifonds met kennis, innovatie en infrastructuur als pijlers. Die zijn allemaal van belang in de regio Utrecht”.

Bekijk hieronder de stream van Hét Miljoenenontbijt terug.

Bekijk hieronder de stream van de Fiscale Afterparty van Hét Miljoenenontbijt terug.