Wat merk je van netcongestie in de regio Utrecht en welke impact heeft dit?
Sinds 2021 heeft de provincie Utrecht al last van netcongestie. In eerste instantie ging het om netcongestie op teruglevering. Op dagen met veel wind en zon kan het elektriciteitsnet de hoeveelheid opgewekte stroom hierbij niet meer aan. Dit betekent dat de stroom van deze duurzame energiebronnen in feite verloren gaat. Het effect is dat grootschalige projecten voor opwekking van duurzame elektriciteit met wind of zonne-energie niet meer konden worden aangesloten. Vorig jaar kwam daar de congestie op afname door grootverbruikers bij. Dat betekent dat sinds 17 november 2022 bedrijven die een aanvraag doen voor een grootverbruikers aansluiting op een wachtlijst komen. Inmiddels staan al meer dan 400 bedrijven op die wachtlijst.
Recente berekeningen van de netbeheerders TenneT en Stedin laten echter zien dat op termijn ook huishoudens problemen kunnen ervaren in aansluiting op het net. Dit komt omdat steeds meer bedrijven en particulieren kiezen voor elektrische alternatieven, denk bijvoorbeeld aan een warmtepomp en een elektrische auto. Deze omschakeling zorgt voor een enorme groei van de elektriciteitsvraag. De autonome groei gaat zo hard, dat de resterende ruimte voor de aansluiting van kleinverbruikers vanaf mogelijk 2025 al in gevaar kan komen.
Omdat de regio te maken heeft met een enorme verdichtingsopgave, loopt Utrecht als een van de eerste regio’s tegen de netcongestieproblematiek aan. Tegelijkertijd zien we dat andere regio’s ook steeds meer met netcongestie te maken krijgen. De toenemende problematiek kan doorwerken op delen van de energietransitie en kan op termijn ook implicaties hebben voor de woningbouwopgave van de regio en daarmee ook de regionale economie. Dat is niet wenselijk en daarom is samenwerking nodig. Innovatie, onorthodoxe maatregelen en creatieve oplossingen samen met lef kunnen ons helpen om hier ook weer kansen in te zien.
Welke maatregelen worden momenteel genomen door de regio Utrecht om netcongestie aan te pakken?
De provincie is gevraagd om de netbeheerders te helpen bij dit vraagstuk. Op initiatief van de provincie is Energy Board ingericht waar de provincie, Tennet, Stedin, de regio’s U10, Foodvalley en de gemeenten Amersfoort en Utrecht aan deelnemen. Zij geven sturing aan de aanpak van netcongestie langs 3 sporen:
- Overheden stemmen de ruimtelijke plannen op het gebied van wonen, werken en mobiliteit beter en eerder af met de netbeheerder en hun plannen op het gebied van uitbreiding van de netinfrastructuur. Dit gaat er op de langere termijn voor zorgen dat de netinfrastructuur beter aansluit op de elektriciteitsvraag.
- Waar mogelijk probeert de Energy Board de ruimtelijke procedures voor de realisatie van uitbreiding van de netinfrastructuur te versnellen; denk aan benodigde stikstofruimte, locatiekeuze, ruimtelijke inpassing en diverse vergunningen.
- Tot slot zoekt Energy Board op korte termijn naar slimme oplossingen; Bijvoorbeeld door de uitvraag van flexvermogen bij bedrijven, spitsmijden of innovatieve oplossingen door het bijeen brengen van vraag en aanbod in combinatie met opslag.
Wat kunnen bedrijven doen om zo min mogelijk last te hebben van netcongestie?
Bedrijven kunnen helpen bij het oplossen van (een deel van) het congestievraagstuk door flexibel te zijn in hun afname. Dat is niet voor alle bedrijven mogelijk, maar als het gaat om bijvoorbeeld koelen of verwarmen, kan je dat soms net wat eerder of later doen, waardoor je buiten de piek blijft. Bedrijven kunnen een vergoeding ontvangen voor dit zogenaamd flexibel vermogen. Naast het aanpassen van de eigen bedrijfsprocessen, kan je ook denken aan het aanbieden van flexibel vermogen door inzet van batterijsystemen of WKK (warmtekrachtkoppeling-) installaties. Tot slot zie je op dit moment ook veel bedrijven de samenwerking zoeken in zogenaamde Energie hubs. Hiervoor is door het Ministerie van EZK ruim €200 miljoen beschikbaar gesteld.
De Economic Board Utrecht wil de komende tijd aan de slag gaan met het vergroten van het bewustzijn bij bedrijven rondom netcongestie. Utrecht kent een rijk ecosysteem van energie gerelateerde kennis en bedrijvigheid van waaruit de regio oplossingen kan bedenken, ontwikkelen, toepassen en opschalen. Samen met ROM Utrecht Regio wil Economic Board Utrecht als aanjager optreden om zo innovatieve oplossingen te identificeren en versnellen. Tot slot wil de Utrecht een pilotregio worden voor toepassing van de onorthodoxe maatregelen uit de Kamerbrief van demissionair Minister Jetten. Economic Board Utrecht zal hierin ondersteunen door het creëren van zichtbaarheid richting Den Haag.
